Ayrılık Anksiyetesi Nedir?
Ayrılma Kaygısı Bozukluğu; bireylerin bağlanılan kişiden (anne, baba, eş, arkadaş vb.) ayrılması söz konusu olduğunda (başka bir şehre gitme, başka eve taşınma vb.), ayrılmayı düşününce bile yoğun kaygı ve strese bağlı yaşıyla uyumlu olmayan davranışsal ya da duygusal tepkiler vermesidir.
Ayrılık Anksiyetesi Belirtileri Nelerdir?
- Sevdikleri (bağlı hissettikleri) kişiden ayrılma düşüncesi bile çok korkutur. Ayrılıkla ilgili tekrarlayan düşünceleri ve kâbusları vardır.
- Sevdikleri kişinin yanında olmak için iş, okul, arkadaş gibi sorumluluklarını aksatır, bazen de vazgeçebilirler.
- Sevdikleri kişinin başına kötü bir şey gelmesi ile ilgili tekrarlayan düşünceleri olur ve korku yaşarlar.
- Sevdikleri kişiden ayrı bir yerde uyumak istemezler.
- Sevdikleri kişiden ayrılmak ya da ayrı kalmak söz konusu olduğunda karın ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi gibi anksiyete semptomları yaşarlar.
Ayrılık Anksiyetesi Sebepleri Nelerdir?
Genetik yatkınlık: Özellikle birinci derece akrabalarında ayrılık anksiyetesi ya da başka bir psikolojik bozukluk olan kişilerin bu bozukluğu geliştirmeye daha yatkın olduğu gözlemlenmiştir.
Öğrenme ve koşullanma: Özellikle çocukluk döneminde öğrenilmiş bazı kaygı tepkilerinin; benzer durumlarla karşılaşıldığında tekrar verilebildiği ve bu kaygı tepkilerin kronikleşebildiği görülmektedir. Kişinin ailesinde var olan ayrılık anksiyetesi ile ilgili davranışları gözlemleyip, belli durumlarla ilgili davranış kalıplarını öğrenerek de ayrılık anksiyetesi geliştirmesi mümkündür.
Travmatik olaylar: Kişinin korktuğu durum ile ilgili öncesinde bazen tek sefer, bazen de tekrarlayan olumsuz deneyimleri olması mantık dışı inançlar, korkular geliştirmesine ve sonucunda da ayrılık anksiyetesi oluşmasına sebep olabilir.
Sevilen birinin kaybı, büyük bir trafik kazası, fiziksel bir hastalık, travmatik bir ayrılık süreci, yanlış ebeveyn tutumları, çocuklukta ihmal ya da istismar gibi kişide değişimlere sebep olan travmatik olayların varlığı da ayrılık anksiyetesine sebep olabilmektedir.
Ayrılık Anksiyetesi Tedavisi
Terapi sürecinde önce ayrılık kaygısına sebep olan örüntüleri keşfetmek ve kişinin hayatının hangi bölümlerinde kişiyi nasıl engellediğini anlamak için genellikle çocukluktan itibaren öyküsü alınır. Daha sonra karşılıklı hedefler belirlenir ve kişiye uygun terapi yöntemi ya da yöntemleri belirlenerek terapi süreci planlanır.
Ayrılık anksiyetesi belirtilerine benzer belirtilerin ortaya çıktığı başka tanılar ya da ayrılık anksiyetesine sebep olan başka durumlar da vardır. Ayrılık anksiyetesinin doğru tanı ve tedavisi için kişinin öyküsünde bunlar mutlaka araştırılmalıdır. Çünkü her birinin kendine özgü tedavi yöntemleri olabilir.
Uygulanan tedavi yöntemleri ve sürecin nasıl ilerleyip, ne kadar sürdüğü kişiye ve kişinin getirdiği öyküye göre değişiklik gösterebilir. Ayrılık anksiyetesi ve etkilerinin ortadan kalkması için psikoterapi yöntemleri ile çalışılan kişilerde ayrılık anksiyetesinin azalmasında ve ortadan kalkmasında uzun süreli olumlu sonuçlar alındığı görülmektedir.
Bilişsel Davranışçı Terapi: En etkili ve en sık kullanılan terapi yöntemlerinden biridir. Bu yöntem; ayrılık kaygısını tetikleyen düşünce ve davranış kalıplarını yeniden yapılandırarak kişide ortaya çıkan beden duyumlarını, olumsuz duygu ve düşünceleri ortadan kaldırmayı hedefler.
EMDR Terapisi: Ayrılık anksiyetesinin özellikle travma kaynaklı geliştiği durumlarda çok etkili yöntemlerden biridir. Kişinin ayrılık kaygısına sebep olan geçmiş yaşam öyküsünün çalışıldığı bir duyarsızlaştırma yöntemidir. Sebep olduğu düşünülen travmatik anı/anılar çalışılarak ayrılık anksiyetesinin ortadan kaldırılması hedeflenir. Kişi bu yöntem sayesinde travmatik anısını güvenli bir ortamda yeniden değerlendirip sebep olduğu duygusal ve bedensel tepkilerini yeniden düzenleme şansı bulur.
Psikodinamik Terapi: Ayrılık anksiyetesine sebep olduğunu düşündüğü travmatik deneyimleri, ilişkileri ve bilinçaltı çatışmaları ele alır. Özellikle çocukluk dönemi ve ebeveyn ilişkilerini inceleyerek kişinin bu deneyimleri yeniden değerlendirmesini ve ayrılık kaygısına sebep olan travmatik etkilerinin, savunma mekanizmalarının incelenmesini sağlar. Duygusal farkındalığı artırarak kişinin duygu ve düşünceleri ile daha sağlıklı bir ilişki kurmasını hedefler.
